Co powinna zawierać umowa z projektantem wnętrz?
W dzisiejszym wpisie poruszę ważny temat umowy z projektantem wnętrz. Planując zatrudnienie projektanta do aranżacji mieszkania, biura czy lokalu usługowego będziesz się zapewne kierował budżetem, swoimi potrzebami oraz portfolio architekta. Zwróć jednak uwagę na równie istotną kwestię dotyczącą właściwej umowy. Dobrze skonstruowana umowa z projektantem wnętrz zabezpieczy cię przed niespodziewanymi problemami, które mogą wystąpić w trakcie inwestycji. Możesz dzięki temu zmniejszyć stres związany z inwestycją (np. remontem mieszkania) i uniknąć niepotrzebnych wydatków.
Dzisiejszy wpis będzie zawierał również praktyczne wskazówki dla projektantów wnętrz. Dzięki niemu stworzysz dobrą umowę albo ulepszysz już stosowany wzór, tak żeby projekt wnętrza był nie tylko zgodny z wytycznymi inwestora, ale i twoim interesem.
Spis treści
- Kim jest architekt wnętrz, a kim projektant wnętrz?
- Umowa z projektantem wnętrz
- Projekt jako przedmiot umowy z projektantem wnętrz
- Terminy realizacji etapów
- Zasady płatności
- Prawa autorskie do projektu
- Skutki niedotrzymania warunków umowy z projektantem wnętrz
- Dodatkowe pytania i odpowiedzi
- O czym należy pamiętać
Powiązane wpisy na blogu
- Remont mieszkania – cz. 2/3 Umowa o remont mieszkania
- Czy warto korzystać z najmu okazjonalnego?
- Zalanie mieszkania. Kto naprawdę odpowiada za szkodę spowodowaną zalaniem?
- Kto i w jaki sposób ponosi koszty napraw w wynajętym mieszkaniu?
Kim jest architekt wnętrz, a kim projektant wnętrz?
Formalnie architekci i projektanci wnętrz funkcjonują jako dwa odrębne zawody. W praktyce jednak wykonują te same zadania, czyli w twórczy sposób dostosowują przestrzeń wnętrz budynków do oczekiwań klienta. Pomagają w doborze umeblowania, dekoracji, materiałów wykończeniowych, dbając o spójność, odpowiednią jakość, komfort użytkowania wnętrza, a nawet odpowiednią akustykę. Oba te zawody nie wymagają formalnego wykształcenia, ani ukończenia specjalistycznych studiów. Obie te specjalności, nie są też prawnie uregulowane w odróżnieniu do architekta, projektanta czy też kierownika budowy. Tu ważne zastrzeżenie- architekt wnętrz nie ma takich samych uprawnień jak projektant (budowlany) czy architekt. Część architektów i projektantów budowlanych z uprawnieniami, wykonuje jednak równocześnie zawód architekta wnętrz.
Jeśli twoje plany względem mieszkania, wymagają uzyskania odpowiednich pozwoleń poszukaj architekta wnętrz z uprawnieniami budowlanymi (np. z formalnym tytułem projektanta). Będzie to konieczne przy pracach w obrębie ścian nośnych budynku, albo w budynku zabytkowym. Jeśli nie masz takich wymagań wybierz „specjalistę od wnętrz” według swoich kryteriów – rozpoznawalności, doświadczenia, czy też z polecenia.
Ponieważ zawody architekta i projektanta wnętrz realizują te same zadania, w dalszej części wpisu będę się posługiwał pojęciem projektanta.
Umowa z projektantem wnętrz
Umowa z projektantem wnętrz dotyczy wykonania projektu zaaranżowania wnętrza. Istotny jest tu więc rezultat prac, a sama umowa stanowi umowę o dzieło. Umowa o dzieło może mieć dowolną formę, ale podobnie jak w przypadku umowy remontowej wskazana jest forma pisemna.
Artykuł na temat remontu mieszkania znajdziesz tutaj.
Forma pisemna jest konieczna, gdy umowa z projektantem wnętrz reguluje kwestie praw autorskich do projektu (więcej znajdziesz poniżej).
Projekt jako przedmiot umowy z projektantem wnętrz
Umowa z projektantem wnętrz powinna dokładne określać jaki ma być rezultat prac (dzieło). Rezultatem będzie w przypadku tej umowy projekt aranżacji wnętrz konkretnego mieszkania, domu lub biura z uwzględnieniem wytycznych inwestora. Do ostatecznego rezultatu umowy inwestor i architekt wnętrz dochodzą, uzgadniając kolejno wszystkie szczegóły projektu (najczęściej etapami).
Inwentaryzacja
Sporządzenie projektu może poprzedzać konieczność wykonania inwentaryzacji pomieszczeń, chociaż nie zawsze jest to konieczne. Projektant może się oprzeć choćby na dostarczonym przez klienta planie obiektu. W palnie wskazane będą wymiary pomieszczeń, położenie względem stron świata, itp. Inwentaryzacja będzie konieczna jednak w przypadku, gdy klient nie dysponuje planem albo gdy jest on mało precyzyjny czy wadliwy.
Projekt wstępny
Po etapie inwentaryzacji, projektant może wykonać dla klienta wstępną wizualizację całego obiektu lub poszczególnych pomieszczeń. Ten etap jest szczególnie ważny, ponieważ inwestor powinien mieć możliwość zgłoszenia do niego uwag czy sugestii zmian. Uzgodnienie wszystkich kluczowych kwestii już na tym etapie wykluczy (lub przynajmniej ograniczy) możliwość powstania ewentualnych nieporozumień. Wstępna wizualizacja nie jest koniecznym etapem, ale jest zalecana ze względu na uniknięcie ewentualnych poprawek ostatecznej wersji projektu. Może być też korzystna dla projektanta ze względów finansowych (o tym poniżej).
Projekt ostateczny i dokumentacja techniczna
Po tym wstępnym uzgodnieniu projektant przygotowuje gotowy projekt, który zawiera rzuty pomieszczeń (ewentualnie wizualizację 3D) oraz dokumentację techniczną. Dokumentacja techniczna sporządzana jest przede wszystkim na potrzeby przyszłego wykonawcy prac i powinna zawierać szczegółowy opis pomieszczeń, rozwiązań, zabudowy i mebli. W zależności od sytuacji dokumentacja powinna obejmować:
- rysunki wszystkich pomieszczeń z wymiarami, nowymi ścianami działowymi itp.,
- rysunki instalacji technicznych (gazowej, wodno-kanalizacyjnej i elektrycznej),
- szczegółowy opis zabudowy oraz mebli,
- szczegółowy opis zastosowanych rozwiązań, użytych materiałów, kolorystyki a nawet schemat ułożenia parkietu, czy gresu wraz z nazwami handlowymi i możliwym miejscem zakupu materiałów.
Terminy realizacji etapów
Każdy z poszczególnych etapów wykonania projektu powinien być realizowany według określonego harmonogramu. Harmonogram może być wpisany bezpośrednio do umowy, lub stanowić do niej załącznik. Po przedstawieniu każdego z projektów wstępnych (inwentaryzacji, koncepcji wstępnej i gotowego projektu), inwestor powinien mieć możliwość zgłoszenia uwag w określonym czasie od jego otrzymania. Zarówno dla projektanta, jak i inwestora jest to korzystne rozwiązanie. Inwestor może oczekiwać pewnych korekt w projekcie, natomiast projektant zyskuje pewność, że po upływie wyznaczonego terminu, inwestor nie będzie już zgłaszał dodatkowych uwag.
Zasady płatności
Przy wynagrodzeniu sugeruję powiązanie realizacji etapów umowy z zasadami płatności. Dobrym rozwiązaniem jest ustalenie płatności częściowych po każdorazowym odbiorze danego etapu. Wynagrodzenie można podzielić wtedy na ściśle określone części (procent całości lub oznaczona kwota), które płatne będą wraz ze wzrostem zaawansowania realizacji projektu.
Jeśli z różnych względów jako inwestor lub projektant preferujesz płatność wynagrodzenia jednorazowo, możesz uregulować również przedpłatę w formie zaliczki lub zadatku (są to dwa odrębne pojęcia). Pamiętaj, że zaliczka w razie braku realizacji umowy podlega zwrotowi. Jeśli jednak umówiłeś się na zadatek, to brak realizacji umowy:
- z winy projektanta – powoduje, że musi on zwrócić zadatek w podwójnej wysokości,
- z winy inwestora – powoduje, że projektant może zadatek zatrzymać.
Prawa autorskie do projektu
Realizacja umowy z projektantem wnętrz zazwyczaj wiąże się z powstaniem projektu, który jest chroniony prawami autorskimi (przepisy używają tu pojęcia utwór).
Ustawa rozróżnia dwa rodzaje praw autorskich – majątkowe i osobiste. Z uwagi na złożoność tego tematu, ograniczę się w dzisiejszym wpisie do majątkowych praw autorskich. Co do autorskich praw osobistych zapamiętaj, że istnieją uprawnienia autora projektu, których nie możesz kupić. Projektant może przykładowo wymagać od ciebie odpowiedniego oznaczenia projektu swoim nazwiskiem (gdy go upubliczniasz w internecie lub w swoich materiałach reklamowych).
Właścicielem majątkowych praw autorskich jest projektant (jest twórcą w rozumieniu ustawy), który powinien doprecyzować w umowie w jakim zakresie inwestor może wykorzystać projekt oraz czy może wprowadzić w nim zmiany. W interesie inwestora jest z kolei uzyskanie zapewnienia projektanta, że on jest wyłącznym autorem projektu i umożliwia korzystanie z niego w określony sposób. Istotne jest opisanie sposobu wykorzystania takiego projektu w maksymalnie precyzyjny sposób.
Pola eksploatacji projektu
W prawie autorskim istnieje pojęcie pól eksploatacji, czyli sposobu wykorzystania projektu wnętrza (utworu). W umowie z projektantem pola eksploatacji muszą być konkretnie wymienione, nie można się ograniczyć do ogólnych stwierdzeń (np. inwestor może korzystać z projektu na wszystkich polach eksploatacji). Mało precyzyjna umowa, umożliwi ci skorzystanie z projektu do wykonania remontu (aranżacji). Gdybyś jednak chciał podzielić się otrzymanym projektem w internecie (np. w social mediach), umowa powinna jasno precyzować że możesz upubliczniać projekt. Można wpisać takie prawo jako
publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Inne przykładowe pola eksploatacji (sposoby wykorzystania) projektu, możesz znaleźć w art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Pominięcie tej ważnej kwestii może narazić cię na dodatkowe koszty. Projektant może żądać dodatkowego wynagrodzenia, gdy wykorzystasz projekt w zakresie nieuregulowanym w umowie.
Warto doprecyzować również, że projekt może być wykorzystany wyłącznie w ramach konkretnej inwestycji. Gdyby inwestor chciał użyć projektu lub jego części przy innej okazji (np. w innym mieszkaniu), będzie musiał ustalić zasady dodatkowego wynagrodzenia dla projektanta.
Prawo autorskie wymaga precyzji również w kwestii wynagrodzenia. Umowa powinna jasno wskazywać, że w ramach wynagrodzenia za przygotowanie projektu inwestor kupuje również prawa autorskie.
Pamiętaj również, że prawo autorskie wymaga formy pisemnej dla umowy, która reguluje kwestie majątkowych praw autorskich.
Jedna umowa, kilka projektów
Podsumowując warto zwrócić uwagę na to, że w ramach projektu wnętrza może powstać de facto kilka projektów chronionych prawem autorskim. Na przykład szczegółowa koncepcja zagospodarowania lokalu, ale również odrębny projekt mebli, które mają być w nim wykorzystane. Jeśli jesteś projektantem wnętrz i będziesz chciał użyć projektów takich mebli przy okazji innych zleceń, powinieneś wskazać to wyraźnie w umowie z inwestorem.
Skutki niedotrzymania warunków umowy z projektantem wnętrz
Ostatnim istotnym elementem umowy z projektantem wnętrz jest określenie skutków niedotrzymania warunków umowy przez obie strony. Sposobów zabezpieczenia się przed taką sytuacją jest wiele. Przykładowo inwestor może zabezpieczyć się na wypadek spóźnienia się projektanta z wykonaniem kolejnego etapu umowy – w formie kar umownych. Projektant z kolei może zabezpieczyć się na wypadek zwłoki w płatnościach ze strony inwestora.
W takim wypadku może żądać odsetek za opóźnienie (te przysługują mu z mocy prawa), ale również może uregulować w umowie prawo wstrzymania się z realizacją kolejnych etapów do czasu zapłaty.
Poniżej zamieszczam odpowiedzi na często zadawane pytania. Jeśli nie znalazłeś we wpisie odpowiedzi na swoje wątpliwości, możesz zadać pytanie w komentarzu pod artykułem. Do czego Cię zachęcam 🙂
Dodatkowe pytania i odpowiedzi
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące umowy z projektantem wnętrz.
Czy projektant wnętrz musi mieć uprawnienia?
Zarówno projektant, jak i architekt wnętrz nie muszą mieć formalnego wykształcenia. Jeśli jednak Twój remont będzie wymagał pozwoleń budowlanych, warto rozejrzeć się za projektantem, który ma uprawnienia budowlane.
Czym różni się architekt wnętrz od projektanta wnętrz?
Wyjaśniam to szczegółowo powyżej.
O czym należy pamiętać:
- umowa z projektantem wnętrz powinna mieć formę pisemną,
- umowa powinna zawierać precyzyjne opisanie wnętrza (metraż, wysokość, lokalizacja) i czynności, które ma wykonać projektant (opis tego co obejmuje inwentaryzacja, projekt wstępny i końcowy),
- płatność za projekt może być jednorazowa (wtedy możesz uregulować przedpłatę), albo etapowa po wykonaniu każdej części projektu,
- każdy z etapów powinien mieć określony termin realizacji i termin zgłaszania uwag przez inwestora (np. w formie harmonogramu),
- umowa z projektantem wnętrz powinna precyzyjnie regulować kwestię praw autorskich do projektu,
- skuteczna umowa powinna zabezpieczać strony (możliwe są kary umowne dla projektanta, ale również prawo wstrzymania się projektanta z realizacją kolejnego etapu umowy w razie braku płatności).
